Najnowszy wyrok TSUE z 8 maja 2025 r. (sygn. C-615/23), potwierdził stanowisko zaprezentowane przez Rzeczniczkę Generalną w opinii z 13 lutego 2025 r. Zgodnie ze wspomnianym stanowiskiem rekompensaty jakie będą wypłacane przez jednostki samorządu terytorialnego spółkom komunalnym w związku z realizacją publicznych usług transportowych nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, tak długo jak nie będą miały bezpośredniego wpływu na cenę usługi. O ile sam wyrok dotyczył usług transportowych to może mieć w przyszłości przełożenie również na inne obszary działalności.
Czy rekompensata stanowić będzie obrót podlegający opodatkowaniu VAT
Sprawa dotyczyła spółki prowadzącej działalność w dziedzinie transportu pasażerskiego, która zamierzała zawrzeć umowę o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego z jednostką samorządu terytorialnego. W ramach działalności spółka miała otrzymywać wynagrodzenie w szczególności ze sprzedaży biletów, których cena ustalana jest przez organizatora, którym jest JST, w związku z tym, że taki sposób finansowania nie jest wystarczający na pokrycie kosztów działalności, spółka otrzymywać miała rekompensaty od organizatora. Taka sytuacja doprowadziła do wystąpienia z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, w którym spółka zapytała, czy rekompensata stanowić będzie obrót podlegający opodatkowaniu VAT.
Sprawa po negatywnym rozpatrzeniu jej w interpretacji indywidualnej, a następnie uchyleniu interpretacji przez WSA trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego. NSA zastanawiał się nad tym, czy taka rekompensata wypłacona przez JST na rzecz przedsiębiorstwa stanowić będzie świadczenie wzajemne za świadczenie usług transportu publicznego w rozumieniu art. 73 dyrektywy VAT w związku z czym podlegałaby opodatkowaniu VAT.
Wątpliwości NSA
Sąd rozważał kwestię, czy rekompensata wypłacana operatorowi transportu publicznego powinna stanowić część podstawy opodatkowania VAT. Kluczowe wątpliwości dotyczyły tego:
- Czy wymagany jest bezpośredni związek między rekompensatą a cenami biletów, rozumiany jak bezpośrednia dopłata do biletów?
- Czy wystarczy stwierdzenie, że bez rekompensaty bilety musiałyby być droższe?
- Czy ciągłość usług i stała gotowość do ich świadczenia może stanowić taki bezpośredni związek?
W omawianej sprawie Sąd zwrócił uwagę na to, że rekompensata nie odnosi się do zindywidualizowanej usługi, jednak ma wpływ na obniżenie ceny jaką muszą ponieść jej odbiorcy. Sama rekompensata dotyczyły również jedynie działalności spółki w zakresie transportu publicznego, a nie całego zakresu świadczonych usług. W związku z występującymi niejasnościami, sąd wystąpił z pytaniem prejucydalnym do TSUE w zakresie tego czy art. 73 dyrektywy powinien być interpretowany w ten sposób, że opisana we wniosku rekompensata powinna być zaliczana w zakres podstawy opodatkowania, o którym mowa w przepisie.
Zdanie TSUE
TSUE w swoim wyroku wskazał przede wszystkim na to, że sąd odsyłający prawidłowo wskazał, że rekompensata nie będzie miała bezpośredniego wpływu na cenę usługi, głównym celem otrzymania przez spółkę rekompensaty nie jest bowiem obniżenie cen biletów, a pokrycie strat związanych z działalnością transportową. Cena w tej sprawie nie jest również ustalana w taki sposób, że byłaby proporcjonalna do wysokości wypłacanej rekompensaty. TSUE odniósł się do prawidłowego stwierdzenia Rzeczniczki Generalnej, że wspomniana rekompensata jest przyznawana a posteriori i jest niezależna od konkretnego korzystania z usług, tylko zależy od liczby oferowanych wozokilometrów. Co za tym idzie rekompensata ta nie mogła być uznana za subwencję bezpośrednio związaną z ceną w rozumieniu art. 73 dyrektywy VAT.
Takiego wniosku nie podważał również fakt, zgodnie z którym przy braku uzyskania rekompensaty cena biletów dla odbiorców musiałaby być wyższa. Rzecznik Generalna ponownie prawidłowo wskazała, że każda dotacja będzie miała wpływ na kalkulacje cen, niezależnie od tego, czy dokonuje jej beneficjent dotacji czy organizator. Orzecznictwo Trybunału wskazywało już wcześniej, że sam fakt, że finansowanie może mieć wpływ na wysokość ceny nie wystarcza, by objąć to finansowanie opodatkowaniem jako subwencji bezpośrednio związaną z ceną (wyrok z dnia 22 listopada 2001 r., Office des produits wallons, C 184/00, EU:C:2001:629, pkt 12).
TSUE rozważył również kwestię czy otrzymana dotacja powinna być uznana za świadczenie wzajemne uzyskane od osoby trzeciej, jednakże w odróżnieniu od wyroku (wyrok z dnia 27 marca 2014 r., Le Rayon d’Or, C 151/13, EU:C:2014:185, pkt 35) w tej sprawie nie mamy do czynienia z bezpośrednim związkiem między wypłacanymi świadczeniami a usługą wypełnianą na rzecz konkretnej osoby. Z publicznego transportu zbiorowego, nie korzystają osoby, które można wyraźnie zidentyfikować, lecz wszyscy potencjalni pasażerowie. Sama rekompensata również nie uwzględnia tożsamości i liczby uczestników konkretnej usługi.
Ten werdykt stanowi kontynuację istniejącego kierunku interpretacyjnego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który konsekwentnie wymaga, aby wszelkie kwoty uwzględniane w podstawie opodatkowania wykazywały bezpośrednią relację z dostarczeniem towarów lub wykonaniem usług dla określonego klienta. W przedmiotowej sprawie zarówno Trybunał, jak i Rzecznik Generalna jednomyślnie stwierdzili brak takiej relacji.
Autor: Remigiusz Fijak Partner Associate ID Advisory Doradca Podatkowy
Polecamy: Komplet podatki 2025